Nieuwe avonturen

Geachte lezer,

Ondertussen ben ik precies twee maanden in Boedapest. Twee maanden lang goulasch en groene pepers, maar intussen heb ik ook al twee maanden niet meer op een fiets gereden en zit ook sinds die tijd al zonder hagelslag. Hoe dan ook, er mochten weer enkele weken voorbij zijn gegaan sinds ik u geschreven heb. En sinds die tijd heb ik uiteraard weer het een en ander mogen beleven en daarvan hoop ik het een en ander met u in dit verslag te delen.

Ik ben nu al sinds een heel aantal weken bezig om mijn ‘residence card’ te verkrijgen. Dat is een papiertje waarop staat waar je woonadres op staat en nog een paar andere gegevens. Vanwege een of andere Hongaarse regeling ben ik verplicht om er zo’n kaart te hebben, anders krijg ik geen punten voor mijn vakken en dat is uiteraard niet wat ik wil. Het is echter nog niet zo makkelijk om zo’n residentiekaart te bemachtigen. De Hongaarse overheid wil namelijk dat je een bewijs van inschrijving bij de universiteit, een huurcontract, een zorgverzekeringskaart, een bankafschrift en een studenkaart kunt overleggen. Dat alles in duplo, uiteraard. Daarnaast moet je nog een of ander formulier invullen, waarop nogal onduidelijk staat aangegeven wat men nu eigenlijk van je wilt.

Goed, ik kan nog wel begrijpen dat er verregaande maatregelen nodig zijn om misbruik en dergelijke te voorkomen. Helaas blijft het echter niet bij bovenstaande maatregelen. Voor de residentiekaart moet men namelijk ook een bedrag betalen van 1000 forint. Die 1000 forint is het probleem niet zozeer, de grap zit hem er vooral in dat dit bedrag in een speciaal soort van postzegels betaald moet worden. En die postzegels zijn verkrijgbaar bij alle postkantoren werd me verteld.

Nadat ik dus eindelijk zover was dat ik al mijn papieren verzameld had, ging ik met goede moed naar het Hongaarse postkantoor, voor de speciale postzegel. Echter toen ik aan de beurt was, had men geen idee wat ik bedoelde. De medewerkster die me hielp vroeg het nog aan enkele collega’s of zij misschien wisten wat ik bedoelde, maar niemand had van het fenomeen ‘fee stamp’ gehoord.

Teleurgesteld heb ik toen het postkantoor moeten verlaten en heb ik even later aan één van mijn Hongaarse medestudenten gevraagd of hij wist hoe het zat. Deze medestudent was nogal verbaasd dat de postzegel waar ik op doelde nog ik gebruik was, aangezien het volgens hem om een reliek uit het communistische tijdperk betrof. Hij kon me verder ook niet helpen, want hij had ze nooit eerder gezien.

Eén van mijn leraren benoemde het treffend: ‘In Hungary, it’s not necessarily your fault, but it is your problem.’ Vervolgens heb ik thuis nog maar eens op internet uitgezocht, hoe het nu precies zat. Nogmaals bleek dat ik de postzegel toch echt in het postkantoor zou moeten kunnen vinden. Ik besloot om het Hongaarse woord voor de postzegel maar op een briefje te schrijven en dat mee te nemen. Dat bleek gelukkig te helpen. Ik was ditmaal naar een andere balie gegaan en de medewerkster daar wist me verrassend genoeg gelijk te helpen. In een handomdraai toverde ze de postzegels tevoorschijn. En ik was ongeveer net zo blij als de filatelist die het missende onderdeel van zijn verzameling weet te bemachtigen.

Met alle benodigde documenten ging ik de volgende morgen dus naar het relevante overheidskantoor om mijn residentiekaart aan te vragen. Als EU-burger heb ik het voorrecht om naar dezelfde instanties te kunnen gaan als de Hongaarse burgers, personen van buiten de EU moeten naar een speciaal kantoor waar men vaak enkele uren moet wachten voordat men aan de beurt is. Ik had het geluk binnen 5 minuten geholpen te kunnen worden door een vloeiend Engels sprekende medewerker. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen bleek echter dat mijn huurcontract mijn adres niet duidelijk genoeg weergaf volgens de Hongaarse standaarden en dat het dus niet mogelijk was om de residentiekaart aan te vragen. Geruststellend vertelde de medewerker erbij dat overige papieren wel klopten.

Zodoende moest ik dus terug naar mijn huisbaas, die momenteel nog bezig is om het contract aan te passen aan de wensen van de Hongaarse overheid. Eind van deze week, of begin volgende week hoop ik dan een volgende poging te kunnen doen om het witte papiertje te kunnen bemachtigen. Conclusie is dat we het in Nederland maar goed hebben met onze DigiD, waarmee verhuizingen binnen twee minuten doorgegeven kunnen worden. Desalniettemin ben ik zo wel een ervaring rijker.

Uiteraard heb ik ook leuke dingen beleefd de afgelopen tijd. Zo ben ik vorige week zaterdag op een pelgrimage gegaan naar wat ook wel het ‘Rome van de gereformeerden’ wordt genoemd, namelijk de Oost-Hongaarse stad Debrecen. Door een relatief drukke agenda was ik genoodzaakt om de reis per trein te ondernemen, hoewel ik natuurijk liever te voet was gegaan. Als ware gereformeerde ging ik dus op de vroege zaterdagmorgen op pad om de trein richting Debrecen te nemen.

Na zo’n drie uur reizen in het binnenste van een typisch blauwgekleurd Hongaars treinstel door het oneindig laagland van de poesta, kwam ik aan op bestemming. Het viel me gelijk op dat het er in ieder geval beter rook dan in Boedapest, maar dat terzijde. Mijn eerste indruk van de stad gaf me nou niet direct de indruk dat het hier om het kloppende hart van de reformatie ging. Pas later besefte ik dat het ontbreken van ‘toeters en bellen’, misschien juist wel aangaf dat het hier om een gereformeerd bolwerk ging.

Allereerst heb ik de Grote Kerk van Debrecen bezocht. Daar voerde de weg mij omhoog, naar de klokketoren. Vanaf daar had men een uitzicht over de stad. Om de kerk heen kon men enkele mooie gebouwen ontwaren en in de verte verrezen de grauwe oostblokflats.
Uiteraard was de kerk kaal ingericht, zoals men zou verwachten bij een gereformeerde kerk. Dat voelde uiteraard als thuiskomen. Om de toerist c.q. bezoeker te vermaken, uiteraard op een verantwoorde manier, had men een expositie opgesteld met modellen van bijbelse taferelen. Net als tijdens mijn Weense avontuur, kwam ik daar ook weer de Toren van Babel tegen. Het is toch wat met die spraakverwarring in deze streken!

Debrecen is voor Nederlanders verder ook interessant vanwege het gedenkteken dat achter de Grote Kerk is opgericht voor Michiel de Ruyter. Ons Michiel heeft namelijk ooit eens zesentwintig Hongaarse dominees uit een Habsburgse gallei bevrijd en de Hongaren zijn ons daar nog steeds dankbaar voor. Ze zijn zelfs zo aardig geweest om een tekst in het Latijn op het gedenkteken te zetten, zodat ook ik in staat was het te lezen.
Helaas had ik er niet bij stilgestaan dat alle musea en dergelijke om twee uur ’s middags sluiten, waardoor ik niet meer in staat was om naar het museum van de reformatie te gaan, waar zich volgens de informatie die ik geraadpleegd had nog enkele oude Nederlandsche miniaturen zouden moeten bevinden. In ieder geval een goede reden om er nog eens terug te keren. Ik besloot toen maar om een wandeling door de stad te maken, om zo een indruk te krijgen van hoe de gemiddelde Hongaarse stad eruit ziet.

Op de terugreis naar Boedapest besloot ik de stoptrein te nemen. Die doet er namelijk langer over, dus krijg je meer ervaring voor je geld. De stoptrein in Hongarije is echter wel bijzonder. Op een gegeven moment stopte hij namelijk ergens, de deuren gingen open en passagiers stapen in en uit. U zult nu wel denken: ‘Wat is daar nu bijzonder aan?’ Nou, het punt is dat er geen perron was. De trein stopte gewoon op een voor mij willekeurig punt. Men zag de mensen daar uitstappen, die vervolgens hun weg over het gras vervolgden. Ik was echter de enige inzittende die deze situatie als vreemd beschouwde, want de overige passagiers waren er niet echt van onder de indruk.

Dan zal ik u ten slotte nog een nog een fraai stukje Hongaarse (post-)communistische cultuur meegeven. In een communistische inrichting van de economie geldt dat de aanbieder van een product veel meer macht heeft dan de koper. Dit heeft er vooral mee te maken dat de aanbieder er weinig bij inschiet als hij niets verkoopt, maar dat u als consument wel met de gebakken peren zit als u het gewenste goed of de gewenste dienst niet kunt ontvangen. U kunt immers niet naar de concurrent, want die is er niet.

Verder zijn er ook geen reclamefolders, waarmee u zichzelf kunt informeren. U moet maar op eigen houtje uitvinden of er deze week scheermessen te koop zijn. En als u liever product A heeft dan product B, dat aangeboden wordt, dan is dat uw probleem, want de aanbieder verkoopt enkel product B. Het geeft hem geen extra opbrengsten als hij product A zou verkopen, dus zodoende doet hij dat dan ook niet. De consument moet het simpelweg als een privilege zien dat hij überhaupt iets kan kopen bij de aanbieder.

De vraag is natuurlijk wat 20 jaar vrije markt nog overgelaten heeft van de hierboven omschreven mentaliteit. Op veel gebieden is het verbeterd. Zo is men op de groentemarkt hier vaak erg behulpzaam voor de klant (behulpzamer dan ik in Nederland gewend ben), men spreekt vaak zelfs een paar woorden Engels. Dit mag ook niet verbazen, want de competitie op de markt is groot. Als groenteman A u niet aanstaat, gaat u naar groentevrouw B, of C, of D, of E enzovoorts. Daar hoeft u maar een paar stappen voor te zetten. De groenteverkopers moeten zich dus onderscheiden om de klant voor zich te winnen.

Anders is het in de hierboven al omschreven overheidsbureaucratie, maar ook in de grotere supermarkten hangt er een sfeertje waarin de consument zich maar rijk mag rekenen dat hem het recht wordt geschonken zijn boodschappen aldaar te mogen doen. Iets wat zich vooral uit in de onvriendelijke houding van het personeel. Nu zou ik zelf ook niet zo vrolijk worden van het salaris van de gemiddelde vakkenvuller hier, maar deel van de baan is toch dat men er voor de klant moet zijn indien dat nodig is. En daar schort het hier nog weleens aan.

Hulde aan hen die het lezen tot het einde toe volgehouden hebben! Komende weken weer hetzelfde ritme van colleges en studeren, maar ik hoop ook verblijd te worden met enig bezoek uit Nederland. Dan kunnen we weer eens lekker de toerist uithangen hier. Ik hou u op de hoogte!

Gegroet,

Willem-R